Piryt jest minerałem żelaza z grupy siarczków. Swoją nawę zawdzięcza połączeniu greckich słów – pyr (ogień) i pyrites (iskrzący), co stanowi nawiązanie do jego podatności na iskrzenie pod wpływem uderzeń krzesiwa.
Piryt właściwości
Cechą charakterystyczną tego minerału są izometryczne kryształy, które najczęściej przyjmują ostać sześcianów, ośmiościanów i pentagonalnych dwunastościanów. Na ich ścianach często uwidoczniają się wyraźne zbrużdżenia. Minerał ten może czasem tworzyć tzw. krzyże żelazne, czyli charakterystyczne bliźniaki. Powstaje w fazach końcowych krystalizacji magmy, w procesach pneumatolitowych i hydrotermalnych. Występuje w niemal wszystkich typach skał, w skupieniach zbitych, skorupowych, ziarnistych, groniastych i kulistych. Może zawierać domieszki cynku, kobaltu, niklu, miedzi, złota i srebra. Obok markasytu należy do najmocniej rozpowszechnionych odmian polimorficznych siarczku żelaza. Występuje w asocjacji m.in. z galeną, sfalerytem, markasytem czy pirotynem. Na skutek działania tlenu i wilgoci szybko ulega wietrzeniu powierzchniowemu, przez co utlenia się do tlenków, wodorotlenków i siarczanów żelaza.
Piryt twardość
Jedną z ważnych cech diagnostycznych każdego minerału jest twardość, która określa wytrzymałość kryształów na działanie czynników mechanicznych. Odporność na ścieranie lub rysowanie zależy przede wszystkim od ilości jonów i atomów w strukturze kamienia, a także rodzaju wiązań je łączących. Twardość względną ustala się na podstawie uproszczonej skali Mohsa, która liczy 10 stopni. Jej autorem jest Fryderyk Mohs, niemiecki mineralog. Opracowana w 1812 roku skala obejmuje 10 minerałów wzorcowych o rysie białej, ułożonych kolejno na podstawie rosnącej twardości. W obrębie jednego minerału wartość ta może się zmieniać, dlatego podaje się ją w umownych granicach. Poszczególne kamienie w skali Mohsa rysowane są przez kolejne i rysują wszystkie poprzednie. Na tej podstawie twardość pirytu wynosi 6-6,5, co ustanawia go pomiędzy ortoklazem a kwarcem. Oznacza to, że minerał ten da się zarysować pilnikiem lub inną stalą narzędziową.
Piryt zastosowanie
Piryt jest siarczkową rudą żelaza, przez co stanowi surowiec pozwalający na otrzymywanie surówki żelaza i dwutlenku siarki. Z półproduktów wytwarza się zarówno żelazo, jak i kwas siarkowy. Da się z niego uzyskać także inne metale w postaci domieszek. Minerał ten jest łatwym do zdobycia i atrakcyjnym kamieniem kolekcjonerskim. Od czasów starożytnych wykorzystywany jest do wyrobu ozdób i biżuterii.
Jego barwa ma odcień zbliżony do złotego, przez co minerał ten często nazywany jest złotem głupców. Znajduje zastosowanie także jako proszek polerski oraz środek do wyrobu brunatnych i czerwonych farb mineralnych. W przeszłości wykorzystywano go do rozpalania ognia, np. w zamkach kołowych dawnych odmian broni palnej. Warto pamiętać, że dotknięcie ścian jego kryształu choćby palcem może prowadzić do rdzewienia powierzchni już w ciągu kilku dni. Wynika to z kwaśnego odczynu oraz naturalnej wilgoci ludzkiej skóry.
Lapis lazuli jest jednym z najbardziej popularnych kamieni oprawianych w srebro. Bardzo często występuje z domieszką pirytu. Piękny kolor tego kamienia w połączeniu z kawałkami pirytu – tworzy idealną kompozycje.
